Bolalar folklorining o'ziga xos jihatlari (xajm, sujet chizig'i, janrlar)

Bolalar folklorining o'ziga xos jihatlari (xajm, sujet chizig'i, janrlar). Reja: Bolalar xalq og'zaki ijodining janr turlari va ijro usullari. «Ramazon», «Boychechak», «Oq terakmi-ko'k terak» qo'shiqlarining ijro yo'llari. Bolalar o'yinlari va ularning mazmuni. Bolalar fol'klorining tili va badiiy xususiyatlari. Xalq og'zaki ijodida bolalar fol'klori va uning ijro yo'llari, mavzu doirasi haqida ma'lumot. Bolalar fol'klori, janr turlari, qo'g'irchoq teatr iva masxarabozlar teatrining xalq og'zaki ijodida tutgan o'rni, ularning tili va badiiy xususiyatlarini yoritib berish. Ko'rgazmali o'quv qurollari, fol'klorshunos olimlarning bolalar fol'klori janrlariga bag'ishlangan ilmiy-tadqiqot ishlari, risola va monografiyalarini talabalarga namoyish qilish. Blits so'rov, an'anaviy ma'ruza, suhbat, qisqa test sinovlari. Bolalar tomonidan yaratilgan og'zaki ijod namunalari bolalar fol'kloriga kiradi. Ba'zan bolalar uchun kattalar ham bolalar fol'klorini yaratganlar. Bular «Alla» qo'shiqlari, ertaklar, tez aytishlar, topishmoqlar, o'yin qo'shiqlari, o'yinlar, ermaklar va boshqalar. Bolalar o'yinlari va o'yin bilan aytiladigan qo'shiqlarning ko'plari yil fasllari bilan bog'langan. «Boychechak», «Oftob chiqdi olamga», «CHittigul», «Laylak keldi, yoz bo'ldi», «Qurbaqa», «Qaldirg'och» singari qo'shiqlarni bolalar tom boshlarida, dalalarda, qishloq ko'chalarida aytishadi. Ular bahorning kelishi, qushlarning uchib kelishi, suvlarda qurbaqalarning paydo bo'lishi bilan bog'liqdir. «YOmg'ir yog'aloq» qo'shig'i esa, dehqon bolalarini quvontirgan bahor yog'irini yog'ishini tasvirlaydi. Bolalar yilning hamma faslida o'yin bilan shug'ullanadilar. O'yin ham, qo'shiqlar ham bolalarning aqliy ham jismoniy kamolotga etishiga yordam beradi. Bolalar qo'shiqlari katta tarbiyaviy ahamiyatga ega bo'lib, ularning intizomli, jasur va boshqa ijobiy sifatlarini tarbiyalaydi. Xalq og'zaki ijodida bolalar qo'shiqlari ham marosim va urf-odatlar bilan bog'liq bo'lgan. SHulardan biri «Boychechak»dir. Bu qo'shiqda bolalar boychechak o'simligini dala-qirlardan qidirib topgach, hovlima-hovli yurib qo'shiq aytganlar. Xonadonlar esa, qo'shiq aytgan bolalarni turli xil emishlar bilan ziyofat qilganlar. Ijodkor xalq badiiy so'zning yosh avlod tarbiyasidagi kuchi va jozibasiga qadim zamonlardanoq ishongan. U o'zining eng noyob asarlarini so'z mo''jizasi bilan bunyod keltirgan. Bolalar fol'klori kichkintoylar olami bilan kattalar dunyosini uyg'unlashuvi oqibatida yuzaga kelagan o'yinlar, qo'shiqlarning butun bir tizimi tarzida tarkib topgan Bolalar fol'klori bolalarda eng yaxshi fazilatlarni- vatanparvarlik, mehnatga muhabbat, kishilarga ishonch, do'stlarga sadoqat tuyg'ularini ekattalar bilan birga tabiat stixiyalariga qarshi kurashish va ularni engish malakasini tarbiyalaydi. Bolalar fol'klorini yaratishda kattalar ham bolalar ham baravar hissa qo'shishgan. Kattalar bolalarni erkalash she'rlarini yaratishganki, alla, aytim, olqish, ovutmachoq, qiziqmachokq, singari erkalash xususiyatlariga ega bo'lgan bu janrlar onlaik fol'klari tarzida ifodalangan. Onalik fol'klori keng ma'nodagi tushuncha bo'lib, poetik namunalarda erekalash xususiyati etakchidir. SHu mantikka asoslanib, onalaik folb'ekloiridva poetik asarlar silsilasini nasriy asarlar guruhidan ravshanroq ajratish niyatilda onalarni erkalovchi she'orlari deb ham atash mumkin. O'z navbatida erkalash she'riyatiga mansub namunalarning ijro maqsadi, o'rni va bola yoshi, saviyasiga ko'ra guruhlarga ...