Yunon adabiyotining Attika davri

Yunon adabiyotining Attika davri Reja: Mil.av.gi V - IV asrlarda Yunoniston jamiyati. Dramaning paydo bo'lishi. Teatrlar qurilmasi va dramaturglar musobaqasi. Dramaning asosiy janrlari: tragediya va komediya. Ularning taraqqiyoti. Mil.av.gi V - IV asrlar Yunon nasri. Attika davri Yunon adabiyotining ahamiyati. Yunoniston umumiy tarixining, shu jumladan, adabiyot tarixining mil.av.gi V - IV asrlari eng yuksak taraqqiyot bosqichi bo'lib, u Attika davri deb yuritiladi. Attika joylashgan va markazi Afina shahri bo'lgan viloyat nomidir. Miloddan ilgarigi 499 - 449 yillarda, ya'ni 50 yil davom etgan eron - Yunon urushida Yunonistonning 150 ga yaqin polis, ya'ni shahar - davlatlari orasida uning g'alabasiga eng ko'p hissa qo'shgan Afina bu davr hayotining barcha sohalarida etakchi rol' o'ynaydi. Mana shu sababga ko'ra miloddan ilgarigi V - IV asrlar Yunonistonga nisbatan Attika davri atamasi qo'llaniladi. Afina eron - Yunon urushi natijalariga ko'ra bir tomondan behisob qullarga ega bo'lgan bo'lsa, boshqa tomondan esa egey dengizida hukmronlikni qo'lga kiritdi. Bu yerda demokratik tartiblarning joriy etilishi ham iqtisodiy, siyosiy va madaniy yuksalish uchun qulay shart-sharoit vujudga keltirdi. Afina demokratiyasi haqida gap borar ekan, bu faqat erkin quldorlar doirasidagi demokratiya, ya'ni quldorlik demokratiyasi ekanligini unutmaslik zarur. Barcha erkin fuqarolar davlatni idora qilish ishlarida teng huquq va burchlarga ega edilar. Ayni paytda esa qullar va meteklar (boshqa shaharlardan ko'chib o'tganlar), ular esa ko'pchilik aholini tashkil etardi, demokratiya ne'matlaridan foydalanishdan bebahra edi. Afinaning siyosiy va iqtisodiy jihatdan eng kuch-quvvatga to'lgan vaqti miloddan avvaldi V asrning 50 - 30 - yillari bo'ldi. Bu davrda Afina davlati tepasida turgan Perikl Yunonlar nazarida davlat donishmandligining mujassami edi. Uning homiyligi ostida san'at, shu jumladan adabiyot beqiyos yuksaldi. Adabiy turlar orasida, ayniqsa, drama jadal rivojlanadi. Bu davrda dramaning uchta janri tarkib topgan bo'lib, bular: 1. Tragediya; 2. Komediya; 3. Satirlar dramasidir. Daramaning manbalari haqidagi ma'lumotlar asosan Aristotel' hamda Herodot asarlarida mavjud bo'lib, bu haqda xulosalar chiqarishda ularning qarashlariga tayanamiz. Aristotelning Poetikaasarida qayd etishicha drama(Yunoncha harakat ma'nosini bildiradi) dastlab mil.av.gi VI asrda Peloponnesda yuzaga kelgan, biroq uning taraqqiyoti asosan Afina bilan bog'liqdir. Ulug' faylasufning kuzatishlariga ko'ra, dramaning kelib chiqishi may va shodlik ma'budi Dionis bayramlariga borib taqaladi. Tragediya (Yunoncha tragos - echki, oda - qo'shiq) difiramb peshtalqinlaridan, komediya (Yunoncha komos - hazil, kulguli, oda - qo'shiq) esa fall qo'shiqlari peshtalqinlaridan kelib chiqqan. esxilgacha bo'lgan tragediyanavislardan uchtasi - Fespid, Frinix, Pratin nomlari bizga ma'lum. Hatto birinchi tragik shoir bo'lmish Fespidning o'z tragediyasini ilk bor sahnalashtirgan sanasi - milod.av.gi 534 yil ham aniqlangan. Frinix esa Miletning zabt etilishi va Finikiyalik ayollar deb ...