O'simliklar jamoasi

Urganch Davlat Universitetining Tabiiy fanlar fakulteti Biologiya (sirtki) yo'nalishi 182 - guruhi talabasi Xamrayeva Xamidaning Botanika fanidan tayyorlagan Kurs ishi Topshirdi: Xamrayeva Xamida Qabul qildi: Mavzu: O'simliklar jamoasi Reja: Kirish I. Adabiyotlar sharxi II. Asosiy qism 2.1. Fitotsenoz haqida tushuncha. Fitotsenozning turlar tarkibi. Turlar orasida miqdor va sifat munosabatlari. 2.2. O'simliklar jamoasini qavatliligiga qarab baholash. Fitotsenozning tashqi qiyofasi. 2.3. Hayotiy shakllar bo'yicha xilma-xilligi. Fitotsenoz dinamikasi. Fitotsenozning tasnifi. Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar Kirish: Mavzuning dolzarbligi: O'simliklar jamoalari kelib chiqishiga ko'ra, tabiiy va insonlar tomonidan yaratilgan bo'ladi. Tabiiy o'simlik jamoalari ma'lum tabiiy tarixiy rivojlanish asosida hosil bo'ladi. Uning tarkibi asosan yovvoyi o'simlik turlaridan iborat bo'ladi. Insonlar tomonidan Yaratilgan o'simlik jamoalarida asosan madaniy o'simliklar bo'lib, yovvoyi o'simliklar ham birga o'sadi. Bunday o'simliklar jamoasiga agrosenoz deyiladi. Ba'zi olimlar (V.N. Sukachev. Yaroshenko) fitosenozga bug'doy, arpa, g'o'za ekinlarini ham kiritadi, ularni agrosenoz deb ataydi. Fitosenoz kamdan kam holda bir turdan tashkil topadi, ko'p hollarda bir necha turdan tashkil topgan bo'ladi va ular yer balandligiga qarab har xil yaruslarni hosil qiladi. O'rta Osiyo tog'laridagi archazorlar o'simliklarning ana shunday yarusli guruhlariga misol bo'la oladi. Tog'larning yuqori yarusuni archazorlar, undan pastki yarusni o't o'simliklar tashkil etadi. O'zbekiston cho'llarida buta o't o'simliklar orasida, yuqori yarusni oq saksovul yoki juzg'un, o'rta yarusni shuvoq ba'zi bir astragallar, pastki yarusni efemerlar ishg'ol etadi. O'simliklarni bir necha turdan tashkil topgan guruhida individlar sonining ko'pligiga qarab bir tur o'simliklar ustun holatini edifikatorlar deb ataladi. Individlar soning kam bo'lganlari esa yo'ldosh o'simliklar deb ataladi. Masalan: Mirzacho'l tekisligidagi efimer o'simliklar orasida rang va qo'ng'irbosh edifikator tur bo'lsa, mayda butgullilar boychechak, yaltirboshlar va boshqalar yo'ldosh turlardir. Turlar tarkibini o'rganilganda har bir turning va hukmron (dominand) turning yer yuzini qoplash darajasiga alohida e'tibor beriladi. Bunda ma'lum kattalikdagi (1.10 yoki 100 m 2) maydonda uchraydigan o'simliklar o'rganilganda ular soni aniqlanadi va ro'yxatga olinadi. Ma'lum maydondagi har bir tur soni va barcha turga mansub o'simliklarning biomassasi aniqlanadi. Eng ko'p biomassaga ega bo'lgan tur dominat (edifikator), qolgan tur subdominat tur hisoblanadi. O'simliklarning bir xil dominatlarga ega va yo'ldosh turlarning tarkibi bir-biriga yaqin bo'lgan o'xshash guruhlari o'simliklar assosisiyaga birlashadi. Assosisiyasi va yer yuzasidagi o'simliklarning geobotanik jihatdan keng bayon qilishning asosiy birligi hisoblanadi. Shuvoq barra o't o'rta cho'l o'simliklar formasiyasida edifikator, shuvoq bo'lsa, qo'ng'irbosh va yaltirboshlar subedifikatorlar sifatida ko'rinadi. Bir xil dominatga ega bo'lgan subedifikatorlar ham bir biriga yaqin o'xshash o'simliklar jamoasi assosisiyaga birlashadi. Masalan: shuvoq barra o'tli cho'llarda shuvoq qo'ng'irboshyoki shuvoq qorabosh assosisiyalarni uchratish mumkin. Assosisiya bu o'simliklar fitosenozning asosiy taksonomik birligi ...