O'simliklar sistematikasiga kirish

Reja: O'simliklar sistematikasining vazifalari. Viruslar va ularning faoliyati. Bakteriyalar va ularning ahamiyati. Suv o'tlar, zamburug''lar va Lishayniklar haqida tushuncha. Yuksak o'simliklarga umumiy tavsif. O'simliklar sitematikasi - o'simlik turlarining xilma-xilligini va buning sabablarini o'rganuvchi fan bo'lib, o'z oldiga bir qancha vazifalarni qo'yadi. Shulardan o'simliklarni klassifikasiya qilish va ularning rivojlanish tarixini tiklash asosiy o'rinda turadi. Hozirgi zamon o'simliklar klassifikasiyasi tub ma'nosi bilanfilogenetik sistema asosida tuzilgan. Bufilogenetik sistema o'simliklarning morfogenezi, ichki tuzilishi, indivudial taraqqiyoti, fizologik va bioximik xususiyatlari, geografik tarqalishi, hamda tashqi muhit bilan o'zaro munosabatlarga asoslanadi. Klassifikasiyaning amaliy ahamiyati shundaki, bunda o'simliklarning biror turning xususiyatlari, sifatlari haqidafikr yuritilganda bu turni bir-biriga ma'lum darajada o'xshash boshqa turlardan farq qila bilish imkoniyatiga ega bo'lishi lozim. Hozirgi zamon sistematikasi o'simliklarni puxta o'rganish uchun quyidagi usullardan foydalaniladi.1. O'simliklarning paydo bo'lishini solishtirish solishtirma morfologik usul. 2. Individual rivojlanishni o'rganish ontogenetik usul. 3. O'tgan geologik davrlarda o'sgan o'simliklar to'g'risidagi ma'lumotlarni yig'ish paleobotanik usul. 4. O'simlik organizmlarining anatomik tuzilishini o'rganish. 5. Har bir o'simlikning tarqalish hududini o'rganish geografik usul. Bulardan tashqari sistematikafani bir qancha boshqa usullardan foyalaniladi. Botanika va agronomiyafani bir umumiy obyektni o'rganadi va ularning ish uslublari hamda rivojlanish tarixi o'zaro bog'liqdir. Botanika hamma o'simliklarning turli tumanligini, tuzilishini va rivojlanish qonuniyatlarini, agronomiya esa madaniy o'simliklarni etishtirishni o'rganadi. Har ikkila fanning maqsadi bitta u ham bo'lsa o'simliklardan foydalangan holda insonlarning ularga bo'lgan ehtiyojini to'laroq qondirishdir. Yuqoridagi usullarda o'rganilgan o'simliklar turli guruhlarga bo'linadi. Shu guruhlar taksonomik birliklar yoki sistematik birliklar deyiladi. Hozirgi zamon sistematikasida 6 taksonomik birlik keng qo'llaniladi. 1.Bo'lim-Divisio; 2. Cnif-Classis; 3. Tartib-Ordo; 4. Oila-Familia; 5. Avlod-Genus; 6. Tur - species O'simliklar olamining xilma xiligini klassifikasiyalashga urinish allaqachon boshlangan. Teofrast (bizning eramizdan oldingi II asrda) o'simliklarni daraxt, buta, butacha, o'tlarga hamda botqoq, ko'l o'simliklari va boshqalarga ajratgan. O'rta asrlarda ham o'simliklar sistematikasi yaratilgan. Bunda o'simliklar olamini gruppalarga ajratishda ular mevasining shakli, urug'ining joylashishi,yoki gul boryo yo'qligi kabi istalgan beligilarini asos qilib olgan edi. Bunday sistemalar su'niy sistemalar deb atalgan. Chunki ular o'simliklarning tasodifiy belgilariga asoslanib, ularning qarindoshlik belgilarini yoki ayrim gruppalar orasidagifarqi amalda ko'rsatib bera olmagan. Shuning uchun o'simliklar sistematikasi rivojlanishidagi muhim davr shved olimi K. Linneyning O'simliklar sinfi (1738) degan asari yaratilishi bilan boshlanadi. Linney bu asarida barcha o'simliklar turini 24 sinfga bo'lgan, K. Linney o'simliklar olamini muayyan sinflarga bo'lishda guldagi changchilar sonini va ularning tutashib o'sish usullarini asos qilib oladi va bu bilan o'simliklar klassifikasiyasini birmuncha sodda hamda qulay sistemasini yaratdi. O'simliklarning guruhlarini, o'simliklar olamini, sinf, tartib, turkum, tur, tur xilini ham Linney aniqladi va botanikaga o'simliklarning ...