Tabiiy ekosistemalarda biologik muvozanat va suksessiya, uning ahamiyati va buzilish sabablari

Reja: Ekosistemalar va ularning tuzilmasi Ekosistemada modda va energiya oqimi, ekologik suksessiya Biotsenoz haqida tushuncha Tabiiy ekosistemalarda biologik muvozanat va suksessiya, uning axamiyati va buzilish sabablari Yashash sharoiti o'xshash va o'zaro munosabati natijasida birbiriga ta'sir ko'rsatuvchi har xil turga mansub bo'lgan birgalikda yashovchi organizmlar yig'indisiga ekologik tizim deyiladi. O'rmon, cho'l, o'tloq va suv havzasi ekotizimga misol bo'la oladi. Ekotizim tushunchasi fanga 1935 yili ingliz ekologi A.Tensli tomonidan kiritilgan. Ekotizim konsepsiyasining rivojlanishiga parallel holda biogeosenoz ta'limoti ham muvaffaqiyatli rivojlanib bordi. Biogeosenoz tushunchasini esa 1942 yilda rus botanik olimi, akademik Y.N. Sukachev taklif qilgan (bios - hayot, geo - Yer, senoz - umumiy yoki jamoa) ma'nosini beradi. EKOTIZLARDA MODDALAR AYLANISHINI TA'MINLASHDA ISHTIROK ETUVCHI ORGANIZMLAR 1. Produsentlar - yashil o'simliklar - bo'lib, ular quruqlikdagi har qanday biosenozning asosiy tarkibi va energiya manbai sifatida xizmat qiladi. Ular assimilyatsiya jarayonida to'plangan energiyasini boshqa organizmlarga beruvchilardir. 2. Konsumentlar - bu guruhga hayvonlar kiradi. Ular o'simliklar tomonidan to'plangan organik moddani iste'mol qiluvchilar hisoblanadi. 3. Redusentlar. 0 'simlik qoldig'i va hayvon jasadi o'zida energiya saqlayli. Nobud bo'lgan o'simlik va hayvonlardagi organik modda mikroorganizmlar, ya'ni saprofit holda yashovchi bakteriya va zamburug'lar ta'sirida parchalanadi. Bunday organizmlar redusent deb ataladi. Yashash sharoiti o'xshash va o'zaro munosabati natijasida bir-biriga ta'sir ko'rsatuvchi har xil turga mansub bo'lgan birgalikda yashovchi organizmlar yig'indisiga ekologik tizim deyiladi. O'rmon, cho'l, o'tloq, suv havzasi va boshqalar ekotizimga misol bo'la oladi. Ma'lumki, har xil turdagi organizmlar bir-birlariga va tevarak-atrofdagi jonsiz tabiatga har tomonlama moslashgan; bunday uzviy bog'lanishlar biotsenozlarni tashkil etadi. Biotsenoz-biogeotsenozning bir qismidir. ekotizim tushunchasi fanga 1935 yili ingliz ekologi A.Tensli tomonidan kiritilgan. OZIQA ZANJIRI Oziqa zanjiri piramidasi (1-Plankton o'simliklar, 2-plankton hayvonlar, 3-baliqlar, 4-odam) Ekologik piramida qoidasi Ekologik suksessiya Organizmlar orasidagi munosabatlar turlicha. Kommensalizm Mutalizm Neytralizm Аmmensalizm Kommensalizm, deb shunday munosabatga aytiladiki, bunda bir tur ikkinchisiga (kommensal uchun ovqat tayyorlab beradi. Mutualizm(simbioz) - bu ikkila tur uchun ham foydali bo'lib, u parazitlikdan, yoki kommensalizmdan kelib chiqishi mumkin. Bunga azot to'plovchi bakteriyalar bilan dukkakli o'simliklar orasidagi simbioz misol bo'lishi mumkin. Tabiatda 200 dan ortiq simbioz tarzida yashovchi turlar qayd etilgan. Neytralizm bu ikki turning birga yashashidir, ular bir -biriga na salbiy va na ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Аmmensalizmda ikki turning birga yashashi, bittasiga salbiy ta'sir ko'rsatadi, ikkinchisi esa bundan na foyda va na zarar ko'radi, lekin, daraxt uchun bu ahamiyatsiz. Bunday bog'lanish o'simliklar sonini boshqaradi. Biotsenoz -bu lotin tilidan olingan so'z bo'lib, bios - hayot, tsenoz -umumiy, deb tarjima qilinadi. Biotsenoz terminini nemis biologi Myobius K. tomonidan 1877-yilda berilgan. Bu o'simliklar, ...