Tuproq va yer osti qazilmalarini muhofaza qilish

tuproq va yer osti qazilmalarini muhofaza qilish Reja: 1. Yer osti qazilmalaridan oqilona foydalanish . 2. tuproq va uning emirilish muammolari. 3. O'zbekiston tuproqlarining holati. 1. Foydali kazilmalar tugaydigan va tiklanmaydigan resurslarga mansubdir. Foydali kazilmalar,yaxni mineral xom-ashyo resurlari jamiyat hayotida juda muhim ahamiyatga ega. Foydalanishga karab bunday resurslar 3 guruhga ajratiladi. 1) yonilg'i resurslari (neftg,gaz,kumir,torf):2)Rudali kazilmalar (metall rudalari) 3) Rudasiz kazilmalar (tog-kimyo xom ashyosi,qurilish materiallari va x.o.lar). Foydali kazilmalar sanoatning asosiy xom-ashyo bazasidir. ehtiyojlarning o'sishi bilan insoniyat tomonidan bu resurslarni kidirish va foydalanish xajmi xam oshib bormokda. Lekin foydali kazilmalarni kazib olish jarayonida ularning ko'p kismi yuqotilmokda. M-n: kazib olish texngologiyasining kamchiliklari tufayli kumirning 45% neftning60% gacha,metallar 25% gacha konlarda olinmay kolib ketayapti. Bunday ahvol konlarni tezda yaroksiz xolga keltirib kuymokda. Mineral xom-ashyolaring kazib olishning 2 usuli farq kilinadi: ochiq va yopiq (shaxta) usuli. ochiq usuli ancha samaralidir, lekin bu usul atrof muhitni kuchli ifloslaydi. Nooqilona foydalanish natijasida foydalikazilmalarning zaxiralari tezda tugashi mumkin. Baxzi maxlumotlarga ko'ra neftg va gaz zaxiraladi 21 asrning o'rtalari gacha etishi mumkin. Bizning mamlakatimiz mineral resurslarga boydir. hozirgi vaqtda mamlakatimizmizda 92 foydali kazilma turiga oid 675 ta manba aniqlangan. Keyingi 10 yil ichida bu manbalarining 330 tasi xom-ashyo bera boshladi. Bular orasida 15 ta kimmatbaho va rangli metal konlari,38 ta neft va gaz konlari bor. Foydali kazilmalarning anchagina kismi kazib olish va qayta ishlash jarayonida yuqotilmokda. Xar yili tog-kon sanoati 60 mon.tonna chikinda chikarmokda va bu chiqindilar un minglab gektar yerni band qilib turibdi. Xar yili O'zbekiston sanoatining turli tarmoqlarida 100 mon. Tonnadan ortik chiqindilar hosil bulmokda. Bu chiqindilarning yarim zaharli hisoblanadi. chiqindilar muammosini xal qilish hozirgi kunning eng dolzarb muammosidir. tuproq - litosferaning yuqori qatlami bo'lib, u litosfera, gidrosfera atmosfera, tirik va ulik organizmlarning o'zaro taxsiri natijasida hosil bo'ladi. tuproqning eng muhim xususiyati - uning unumdorligidir, yaxni o'simliklarni o'sishi va rivojlanishini taxminlay olish xususiyatidir. Bu xususiyat inson hayotida birinchi darajali rolg uynaydi. tuproq barcha kuruklik biotsenozlarining umuman biosferaning muhim zvenosidir. tuproq tugaydigan va tiklanadigan tabiiy resurslarga kiradi. tuproq 3 qatlamdan yoki genetik gorizontdan iborat 1. Eng yuqorigi A - qatlam uzida gumus saklaydi 2. B - qatlam yoki illyuvial qatlam bu qatlam yuqorigi qatlamdan yuvilgan organik va mineral moddalarni saklaydi 3. S- qatlam - ona jins. tuproq qatlamlari orasida aniq chegara yuk. tuproq barcha tabiiy landshaftlarning asosi hisoblanadi. tuproq tarkibidagi mikroelementlarning kupayishi yoki yetishmasligi organizmlarning rivojlanishiga va inson sogligiga bevosita taxsir kursatadi. tuproq kupchilik organizmlar uchun yashash muhiti hisoblanadi. tuproqning yana bir muhim vazifasi shundan ...