Afrika materigining tabiiy geografik o'lkalari

Afrika materigining tabiiy geografik o'lkalari Reja: 1. Past Afrika: Atlas tog'lari. 2. Sahroi Kabir cho'li. 3. Sudan- Gvineya. 4. Kongo botkogi. 5. Yuqori Afrika: Efiopiya - Somali 6. Sharqiy Afrika. 7. Janubiy Afrika. Afrika tabiatining umumiy xususiyatlariga, undagi geografik zonalarning xarakteriga asoslanib Afrika materigi Past Afrika va Baland Afrika deb ataluvchi ikki qismga bo'linadi. Saxroi Kabir shimoldan janubga tomon 200 km masofaga cho'ziladi. Maydoni 8,7 mln. km.kv. bo'lib, Yevropamaydoning 13 qismiga barobar keladi va Avstraliya maydonidan 1 mln.km.kv. dan oshadi. Past Afrikada tekislangan keng hududlar ko'prok. Quruqlik maydonining kattaligi, hududning u qadar baland emasligi va Yevrosiyoga yaqinligi sababli, kenglik zonalarning yuzaga chiqishi uchun deyarli ideal sharoit bor. Atlas tog'laridan keyin tomon deyarli 200 km masofada va materikning g'arbiy chetidan sharqiy chetigacha tropik cho'llar zonasi - Saxroi Kabir davom etadi. Saxroi Kabir tengi yo'q ajoyib o'lka bo'lib, uning chegaralarini relyefga qarab xech bir joyda aniqlab bo'lmaydi. Saxori Kabirdan janub tomonda Sudan savannalari va siyrak o'rmonlari bor. Shimoldan janubga tomon namlikning ortib borishi landshaftda o'simlik qoplamining qalinlashuvidan, avval, qurib qoladigan, so'ngra esa doimiy daryolarning paydo bo'lishida o'z ifodasini topadi. Namlikning ko'payishi, shu sababli Sudan va Shimoliy Gvineya landshaftlarining sekin-asta yashil tus olishi, tropik xarakteri va daryolar rejimining o'zgarishi Sudan bilan Yuqori Gvineyani subekvatorial va ekvatorial geografik mintaqalardan bir butun tabiiy o'lkaga ajratish imkonini beradigan asosiy xususiyatlardir. Sudandan Kongo botig'iga o'tishda landshaftlarning o'zgarish sababi ham namlikning ko'payishidir. Kongo botig'ining relyefda yaqqol ko'rinishi uni va atrofidagi balandliklarni alohida o'lka qilib ajratishga imkon beradi. Atlas tog'lari - kenglik yo'nalishiga yaqin yo'nalishda 200 km masofaga cho'zilagan va juda ham murakkab tarmoqlangan o'rta hisob bilan 1200-1500 m balandlikdagi tizmalari Ar-Rif va Tell-Atlas tizmalari neogen davridagi burmalanishda hosil bo'lgan. Atlas tog'larining qolgan qismi tuzilishida gersin strukturalari qatnashgan. O'rta dengiz bo'yi landshaftlarning mavjudligiga asosiy sabab orografiyadir, chunki Atlas tog' tizmalaridan tashqarida Saxroi Kabir Liviya soxiliga deyarli zich yondashib turadi. Ammo O'rta dengiz bo'yinning tipik landshaftilari qirg'oq bo'yidagi eng ko'pi bilan 150 km keladigan kambar polosada rivojlangan. Bu polosadagi tog' zanjirlari Atlantika okeanidan, O'rta dengizdan esadigan nam shamollarni to'sib qoladi. Shu sabablarga ko'ra Atlas tog'lari bir-biri bilan katta tafovut qiladigan ikkita rayonga: O'rta dengiz bo'yi landshaftlari mavjud bo'lgan shimoliy rayonga va Saxroi Kabir oldidagi chala cho'l landshafti mavjud bo'lgan janubiy rayonga ajratiladi. Shimoliy rayonga Ar-Rif, Tell-Atlas tizmalari va qirg'oq bo'yidagi pastekisliklarning kambar polasasi kirai. Ar-Rif murakkab tog' tizmasi bo'lib, unda burmali strukturalardan tashqari, siljima (nadvig) va qoplamlar ham bor deb faraz qilinadi. Tog'lar eroziya natijasida parchalanib ketgan va markaziy ...