Uglevodorodlar. Alkanlar

Mavzu: UGLYeVODORODLAR Uglevodorodlar deb uglerod va vodoroddan tashkil topgan organik birikmalarga aytiladi. Uglerod-uglerod orasidagi bog'lanishning xarakteri va uglerod bilan vodorodlar miqdoriy nisbatiga qarab ular to'yingan va to'yinmagan uglevodorodlarga bo'linadi. To'yingan uglevodorodlar - ALKANLAR SnH2n+2 - umumiy formulasi To'yinmagan uglevodorodlar ALKYeNLAR ALKINLAR ALKADIYeNLAR SnH2n, SnH2n-2 ma'ruza rejasi Alkanlar, ularning nomlanishi va izomeriyasi Alkanlarning olinish usullari Kimyoviy xossalari Alkanlarning ishlatilishi Ayrim vakillari. Alkanlar - To'yingan uglevodorodlar deb uglerod qo'shni uglerod atomlari bilan bog'lanishga o'zining faqat bir valentligini sarflab, qolganlari vodorod atomlari bilan bog'langan birikmalarga aytiladi. Uglerodning hamma atomlari sp3-gibridlangan holatda bo'ladi. SnH2n+2 umumiy formulaga muvofiq keladigan barcha organik moddalar alkanlar deyiladi. Bu yerda n = 1, 2, 3, 4 butun sonlarni qabul qiladi. Gomologik qator - Bitta umumiy formulaga muvofiq keladigan organik moddalar qatoriga gomologik qator deyiladi va ular bir-biriga gomolog hisoblanadi. SN4 - metan SN4 S2N6 - etan SN3 - SN3 S3N8 - propan SN3 - SN2 - SN3 S4N10 - butan SN3 - SN2 - SN2 - SN3 S5N12 - pentan SN3 - SN2 - SN2 - SN2 - SN3 S6N14 - geksan SN3 - (SN2)4 - SN3 S7N16 - geptan SN3 - (SN2)5 - SN3 S8N18 - oktan SN3 - (SN2)6 - SN3 S9N20 - nonan SN3 - (SN2)7 - SN3 S10N22 - dekan SN3 - (SN2)8 - SN3 S11N24 - undekan SN3 - (SN2)9 - SN3 S12N26 - dodekan SN3 - (SN2)10 - SN3 S15N32 - pentadekan va x.k. - SN2 - guruhi gomologik farq deyiladi Alkanlar izomeriyasi Alkanlarda bir xil - tuzilish (uglerod skelet yoki struktura) izomeriyasi kuzatiladi. SnH2n+2 formulada 1,2 va 3 ga teng bo'lgan uglevodorodlar uchun faqat bitta tuzilish formulalari mavjud Gomologik qatorning to'rtinchi vakilidan boshlab struktura izomeriyasi hodisasi boshlanadi. SnH2n+2 (n = 4) tarkibli uglevodorodni ikki xil ko'rinishda yozish mumkin: Alkanlar gomologlarining izomerlar soni NOMYeNKLATURA Organik birimalarni nomlash - nomenklatura deb ataladi Organik kimyoda uch xil - 1. Emperik (tarixiy, tasodifiy); 2. Ratsional; 3. Sistematik nomenklaturalardan foydalaniladi. I. Empirik (tarixiy, tasodifiy) nomenklatura Organik birimalarni tabiiy birikmalardan nimalarda uchrashi, (limon kislotasi, vino spirt, sirka kislotasi, yog'och spirti va x.k.) asos qilib olingan. Ko'pchilik hollarda bu nomlar tasodifiy bo'lib, xech qanday manoga ega bo'lmasligi ham mumkin (metan, etan, atseton va x.k.). Ratsional nomenklatura Organik birikmalarni bu nomenklatura bo'yicha nomlaganda har bir sinf birikmalarining birinchi (aldegid va kislotalarda ikkinchi) vakili asos qilib olinadi. Qolganlari esa bu birinchi vakilining hosilasi deb qaraladi. To'yingan uglevodorodlarning birinchi vakili metan bo'lganligi uchun qolganlari uning hosilasi deb qaraladi. Masalan: Sistematik nomenklatura ...