Karbonat kislota va karbonatlarning xossalari

9-sinf Kimyo fani darsligi asosida 11-mavzu Karbonat kislota va karbonatlarning xossalari Karbonat kislota H2CO3 - beqaror modda bo'lib, faqat suvli eritmalardagina mavjud bo'la oladi: H2O + CO2 = H2CO3 Karbonat kislota faqat ishqoriy va ishqoriy-yer metallari oksidlari va gidroksidlari bilan ta'sirlashadi. Uning o'rta tuzlari karbonatlar: K2CO3 - kaliy karbonat, CaCO3 - kalsiy karbonat; nordon tuzlari gidrokarbonatlar: KHCO3 - kaliy gidrokarbonat, Ca(HCO3)2 - kalsiy gidrokarbonat deb ataladi. H2CO3 + CaO = CaCO3↓ + H2O H2CO3 + 2NaOH = Na2CO3 + 2H2O + H2O Karbonatlar Ishqoriy metallar va ammoniy karbonatlar, barcha gidrokarbonatlar suvda erib, gidrolizga uchraydi; boshqa karbonatlar suvda erimaydi. Kuchli kislotalar karbonatlar, gidrokarbonatlarga ta'sir etganda karbonat angidrid ajralib chiqadi: Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2↑ + H2O Ca(HCO3)2 + 2HCl → CaCl2 + 2CO2↑ + 2H2O Bu reaksiyalarning qisqartirilgan ionli tenglamalari quyidagicha bo'ladi:CO-32 + 2H+ → CO2↑ + H2O: HCO3- + H+ → CO2↑ + H2O Karbonat kislota tuzlarining kuchli kislotalar bilan ta'sirlashuvi reaksiyasi karbonatlar va gidrokarbonatlarni boshqa tuzlar orasidan farqlab olishda qo'llanadi. Karbonatlarning kislotalar bilan ta'sirlashuvida vodorod ionlari bog'lab olinadi, shuning uchun kislotalarni neytrallashda karbonatlardan foydalanish mumkin. Qishloq xo'jaligida tuproqning kislotaliligini pasaytirish va strukturasini yaxshilash uchun maydalangan ohaktosh ishlatiladi (reaksiya tenglamasini mustaqil yozing). Qizdirilganda ishqoriy metallarning karbonatlaridan tashqari barcha karbonatlar karbonat angidrid hosil qilib parchalanadi: CaCO3 → CaO + CO2↑ Kalsiy karbonat CaCO3 tabiatda eng ko'p tarqalgan birikma bo'lib, ohaktosh, bo'r, marmar, stalagmit, stalaktitlar - uning turli ko'rinishdagi minerallaridir. ohaktosh bo'r marmar stalagmit CaCO3 - ohaktosh muhim ahamiyatga ega bo'lgan tabiiy birikma. U qurilish materiali, sement, so'ndirilgan ohak, shisha ishlab chiqarish uchun asosiy xomashyodir. sement Tog'larda, asosan, ohaktosh CaCO3 bo'ladi. Ohaktosh CO2 va suv ta'sirida eruvchan tuz Ca(HCO3)2 ga aylanadi: CaCO3 + CO2 + H2O = Ca(HCO3)2 Natriy karbonat Na2CO3 - suvsizlantirilgan soda sun'iy ravishda olinadi va shisha, sovun olishda, qog'oz, to'qimachilik, neft sanoatida, turmushda ishlatiladi. Natriy gidrokarbonat NaHCO3 - ichimlik sodasi tibbiyotda, non mahsulotlari tayyorlashda, o't o'chirish ballonlarini zaryadlash (to'ldirish)da ishlatiladi. ...