Ketonlar. Olinishi va xossalari

Ketonlar. Olinishi va xossalari 10-sinf Kimyo fani darsligi asosida 25-mavzu Karbonil guruhini ikkita uglevodorod radikali bilan bog'lanishidan hosil bo'ladigan birikmalar ketonlar deyiladi. Ketonlarning umumiy formulasi CnH2nO, ya'ni bir xil uglerod atomlariga ega bo'lgan aldegid va ketonlar bir-biriga nisbatan izomer moddalardir. Nomenklaturasi. Oddiy ketonlarning nomlari karbonil guruh bilan bog'langan radikallar nomiga keton so'zini qo'shish bilan hosil qilinadi. Ketonlarning izomeriyasi yon radikallardagi uglerodlar soni o'zgarishi bilan boradi. Olinishi: Alkinlarni gidratlanishi. 1. Alkinlarning (asetilendan tashqari) gidratlanishidan ketonlar olinadi. 2. Bitta uglerodi ikkita galogen tutgan digaloid alkanlarni (galogenlar chetki uglerod atomlarida bo'lmagan birikmalar) gidrolizlash yo'li bilan ham olinadi: CH3 CCl2 CH3 + H2O CH3 CO CH3 + 2HCl Fizik xossalari. Ketonlarning quyi vakillari aldegidlar kabi suvda yaxshi eriydi va o'ziga xos yoqimsiz hidga ega bo'ladi. . Ketonlar ham aldegidlar kabi birikish, oksidlanish reaksiyalariga kirishadi. Reaksiyaga kirish qobiliyati aldegidlarga nisbatan sustroq. Aseton(dimetilketon) CH3 CO CH3 56,5° C da qaynaydigan, o'ziga xos hidli, rangsiz suyuqlik. Aseton yog'ochni quruq haydashdan hosil bo'lgan sirka kislotaning kalsiyli tuzidan olinadi. Ilgari bu usul aseton olishda yagona hisoblanar edi. Hozirda sanoatda aseton olishning bir necha samarali usullari kashf qilingan. Masalan, asetonni to'g'ridan to'g'ri sirka kislotaning o'zidan ham olish mumkin. Buning uchun CH3COOH bug'lari (Al2O3) katalizatorlar ustidan o'tkaziladi. Aseton sanoatda keng qo'llaniladi. Undan xloroform va yodoform olishda, kislotalar, asetat ipagi ishlab chiqarishda erituvchi sifatida ko'p miqdorda foydalaniladi. ...