Kumush

Mavzu: KUMUSH Kumush elementi Reja Kumush elementi haqida qisqacha ma'lumotlar. Kumush konlari. Kumush minerallari. Kumushning fizik xossalari. Kumushnimng kimyoviy xossalari. Kumush (lot. Argentum - oq kukun), Ag - Mendeleyev davriy sistemasining I guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 47, at.m. 107,87. K. 2 tabiiy barqaror izotop - 1O7Ag (51,35%) va 1O9Ag (48,65%) dan iborat. Sun'iy izotoplaridan °Ag (yarim yemirilish davri 253 kun) ning amaliy ahamiyati bor. Kumush qadimdan ma'lum. Yer po'sti ning 1 -10 5% ini tashqil qiladi. Sof holda va gidrotermal konlarda argentit Ag2S bilan birga uchraydi. K.ning kyustelit, kongsberit, animikit vaelektrum kabi tabiiy minerallari bor. Toza K. chiroyli oq metall. At. radiusi 1,44 A, Ag+ ionining radiusi 1,13A. Zichligi 10,5 gsm3, suyuqlanish t-rasi 960,5°, qaynash t-rasi 2212°. Moos shkalasi bo'yicha qattiqligi 2,7. K. yumshoq, cho'ziluvchan bo'lganidan mexanik ishlovi oson. Undan 0,003 sm qalinlikdagi vafis varaqlar tayyorlash mumkin. K. issiqlik va elektrni boshqa metallarga qaraganda yaxshi o'tkazadi, yorug'likni yaxshi qaytaradi. Kimyoviy jihatdan nofaol element. Odatdagi sharoitda suv va nam havo ta'siriga chidamli. Lekin galogenlar bilan oson reaksiyaga kirishadi (q. Kumush galogenidlar). Ko'pgiva metallar bilan qotishmalar hosil qiladi. K. birikmalarida, asosan, 1 valentli, ba'zan 2 va 3 valentli. Nitrat va konsentrlangan issiq sulfat kislotada erib, tuzlar hosil qiladi. K.ning aksari tuzlari suvda qiyin eriydi. AgNO3, AgF, AgClO4 yaxshi eriydi. K.ning 3 ta oksidi ma'lum. Ulardan Ag2O va AgO barqaror moddalar, Ag2O, esa o'ta beqaror bo'lib, sof holda ajratib olinmagan. Kumush (I)-oksid, Ag2O - to'q qo'ng'ir rangli kukun. Zichligi 7,44 gsm3. Yorug'lik nuri ta'sirida kislorodini yo'qotib qorayadi. 200°da to'liq parchalanadi. Suvda eruvchanligi 0,714gl. Ammiak eritmasida kuchli oksidlovchi kompleks Ag(NH3)2OH, kuchliroq eritmada Ag3N va Ag2NH dan iborat portlovchi aralashma hosil qiladi. Ozon ta'sirida AgO ga aylanadi. Organik sintezda kolloid eritmasi antiseptik modda sifatida ishlatiladi. Kumush (II)-oksid, AgO - metallsimon yaltiroq, qoramtir kulrang kristall modda. Zichligi 7,44 gsm3. 100° t-ragacha qizdirilganda elementlarga ajraladi, 110° da portlaydi. K.ga yoki Ag2O ga ozon ta'sir ettirib, K.ni sulfat kislotada anodli oksidlantirib olinadi. Galvanik elementlarda qo'llanadi. Kumush, asosan, tarkibida kumush va qo'rg'oshin bor rudalardan ajratib olinadi. Kumush qotishmalari tanga pul, zargarlik va uy-ro'zg'or buyumlari, lab. idishlari i.ch.da, elektrotexnikada, tuzlari fotografiyada ishlatiladi. K. buyumlar tayyorlash uchun 875 probali kumush, ya'ni tarkibida 87,5% K. va 12,5% mis bo'lgan qotishma ishlatiladi. Kimyoda Kumush kattalizator sifatida qo'llanadi. Tibbiyotda K.ning argirol, protargol, kollargol, lyapis kabi preparatlardan foydalaniladi. Kumush konlari Sof kumush - yumshoq, juda cho'ziluvchan, issiqlikni va elektr tokini eng yaxshi o'tkazadigan metalldir. Erish harorati - 950 °С, qaynash harorati - 1955 ...