Lantanoidlar

LANTANOIDLAR Lantanoidlar haqida Lantanoidlarning guruhlarga bo'linishi Reaksiyalari Ishlatilishi Reja: Lantanoidlar (lantan va yun. Eidos - ko'rinish), lantanidlar - Mendeleyev davriy sistemasining IV davrida lantandan so'ng joylashgan va xossalariga ko'ra, unga o'xshaydigan kimyoviy elementlar guruhi. Tartib raqamlari 58 dan 71 gacha bo'lgan 14 element: seriy (Se), prazeodim (Rg), neodim (Nd), prometiy (Rt), samariy (Sm), yevropiy (Yey), gadoliniy (Gd), terbiy (Tb), disproziy (Dy), golmiy (No), erbiy (Yeg), tuliy (Tt), itterbiy (Yb), lyutetsiy (i)dan iborat. Bu guruh elementlari lantan, ittriy, skandiylar bilan birgalikda nodirer elementlari deb ataladi L. Seriy va ittriy guruhchalariga bo'linadi. L.ning bir necha tabiiy va sun'iy izotoplari mavjud. L.ning sirtqi ikki elektron qobiqlari bir xil tuzilganligi tufayli ularning fizik-kimyoviy xos-salari, spektrlari o'xshash. L. - kumushdek oq, ba'zilari, mas, prazeodim, neodim sarg'ish metallar. Seriy guruhchasi elementlarining suyukdanish temperaturasi ittriy guruhchasi elementlariga qaraganda ancha past. Barcha L. Va lantanda paramagnit, ba'zilarida ferromagnit xossalari bor. Ular juda toza metall va yumshoq bo'lgani uchun ishlo-vi oson. Ko'pgina L. Uch, ba'zilari to'rt va ikki valentli L. Va lantan kimyoviy jihatdan juda faol. Ular ancha turg'un oksidlar, galogenidlar, sulfidlar hosil qiladi, Lantanoidlarning guruhlarga bo'linishi Vodorod, uglerod, uglevodorodlar, uglerod (II)- va (IV)oksid, azot, fosfor va boshqa elementlar bilan reaksiyaga kirishadi. L. Suvni parchalaydi, xlorid, sulfat, nitrat kislotalarda oson eriydi. Ftorid va fosfat kislotalar ta'siriga chidamli. Lantan, seriy, prazeodim, neodim quruq va nam havoda uy temperaturasidayoq tez korroziyaga uchraydi. Qolgan metallar kam oksidlanadi, yaltiroqligini uzoq vaqt saqlaydi. L. Oksidlari juda mustahkam bo'lib, yuqori temperaturada, mas, lantan oksid (La2O3) 200°, seriy oksid (SeO3) 2500° da suyuqlanadi. 200°dan yuqorida L. Galogenlarning hammasi bilan faol reaksiyaga kirishadi. Lantanoidlarning reaksiyalari Hosil bo'lgan galogenidlar ancha yuqori temperaturada suyuklanadi va qaynaydi. L. Vodorodni uy temperaturasidayoq biriktirib oladi; 200- 250° da reaksiya tezlashib, gidridlar hosil bo'ladi. Azot bilan esa 750-100°da reaksiyaga kirishib, RN (bu yerda R - L.) ko'rinishidagi nitridlar hosil qiladi. L. Qizdirilganda uglerod, uglerod (P)-oksid, karbonat angidrid, metan gazi bilan birikadi va RC2 (bu yerda R-L) ko'rinishidagi karbid hosil qiladi. Ular havo va suvda oson parchalanadi. L. Oltingugurt bug'larida qizdirilganda sulfidlar hosil bo'ladi. Ular issiqqa chidamli va qiyin suyuqlanadi. L.nimg gidroksidlari asos xossalarini namoyon qiladi, suvda va ishqorlarda oz eriydi. Uch valentli L.ning xloridlari, sulfatlari va nitratlari suvda eriydi. Ftoridlari va ok-salatlari suvda va suyultirilgan mineral kislotalarda oz eriydi. L.ning fosfatlari, karbonatlari va ferritsianidlari suvda qiyin eriydi. L. Ko'pgina organik moddalar bilan kompleks birikmalar hosil qiladi. Bulardan limon kislota va aminopoli-sirka kislota qatori - nitrilotri-sirka kislota (NTA) va etilendia-mintetrasirka kislota (EDTA) va boshqa ...