O'simliklarning mineral kimyoviy tarkibi

O'simliklarning mineral kimyoviy tarkibi Reja: 1. Suv 2. O'simliklar kuruk moddasi 3. oqsillar va boshqa azotli birikmalar 4. Uglevodlar 5. Yoglar Tayanch iboralar: Suv, kuruk modda, uglevodlar, oqsillar, aminokislotalar, lipidlar, mineral moddalar, fotosintez. O'simliklar organizmi suv va kuruk moddadan tarkib topgan. µurux modda organik va mineral birikmalardan iborat. O'simliklarning organlari va to'qimalaridagi suv va kuruk modda miqdori turlicha bo'ladi. 1. O'simliklarning usayotgan vegetativ organlarida 70 dan 95 foizgacha uruІlarning zaxira tuplovchi to'qimalarida mexanik to'qimalarning hujayralarida 5 dan 15 foizgacha suv b°ladi. O'simlik karigan sari to'qimalaridagi ayniqsa reproduktiv organlardagi suvning umumiy zaxirasi va nisbiy miqdori kamayib boradi. O'simliklardagi suvning funksiyalari uning fizik va ximiyaviy xossalari bilan bog'liq. Suvning solishtirma issiqlik sigimi yuqori bo'lishi va istalgan temperaturada bog'lanish xususiyati borligi tufayli suv o'simliklarni o'ta kizib ketishidan saklaydi. Suv kupgina birikmalar uchun yaxshi erituvchi, suvli muіitda bunday birikmalar elektrolitik dissotsiyalanadi va bu ionlarni o'simliklar zaruriy mineral ozuka elementlari tarikasida uzlashtiradi. Suvning sirt tarangligi yuqori bo'lganligi sababli u turli adsorbtsiya jarayonlarida va mineral hamda organik birikmalarning bir joydan ikkinchi joyga siljishida katta rol uynaydi. Suv o'simliklardagi energetik o'zgarishlarda, avvalo, quyosh energiyasi ishtirokida yuzaga chikadigan fotosintezda ximiyaviy birikmalar іosil b°lishida aloіida ahamiyatga ega. Suv nurning fotosintez uchun zarur buladigan qismlarini o'tkazib infrakizil issiqlik radiaksiyasini malum kismini tutib koladi. O'simliklar to'qimalarini hujayralaridagi suv saqlash iga sabab bo'ladi, bu turli-tuman fiziologik va biokimyoviy jarayonlarning jadalligi bilan yo'nalishini belgilab beradigan muhim omil o'simliklar organlarida bo'lib turadigan juda ko'p biokimyoviy sintez va parchalanish reaksiyalari suvning bevosita ishtirokida boradi. Suv tuproqdan utadigan mineral tuzlarni erituvchi va o'simliklardagi moddalarning harakatlanish almashinuvi uchun muhitgina bo'lib kolmay o'simlik hujayralari strukturasining ajralmas kismi xamdir. 2. O'simliklar kuruk moddasi 90-95 % organik birikmalar-oqsillar va boshqa azotli moddalar uglevodlar (shakar, kraxmal, tselyuloza, pektin moddalar) va yoglardan tarkib topadi, bularning miqdori hosil sifatini belgilaydi. qishloq xo'jaligi asosiy ekinlari hosilining tovar kismi bilan birga ketadigan kuruk modda miqdori juda keng doirada o'zgarishi gektariga 15 dan 100 ts gacha bo'lishi mumkin. O'simlik mahsulotlaridagi ayrim organik moddalarning qiymati shu mahsulotlarning turi va kay maqsadda ishlatilishiga karab turlicha bo'lishi mumkin. boshokli don ekinlari hosilining sifatini belgilovchi asosiy moddalar ko'p buladigan ekin bugdoy, kraxmal kupi esa guruch bilan arpadir. Arpa donida oqsil moddasi ko'p bulsa, pivo tayyorlanadigan donning sifati yomonlashadi. Dukkakli ekinlarda hosil sifati tuplangan oqsil bilan belgilanadi. Kartoshka hosilining sifati undagi kraxmal miqdoriga, kand lavlagining sifati esa saxaroza uglevodining miqdoriga karab belgilanadi. Moyli ekinlarda moy, lolali ekinlarda tselyuloza mul bo'lishi yaxshi bo'ladi. 3. oqsillar ancha cheklangan miqdordagi aminokislotalarni yuzlab va minglab xoldiklaridan ...