Azot gruppasi elementlari, Azot va fosfor [info-referat]

O'zbekiston Respublikasi Хalq talim vazirligi Respublika bolalar kutubхonasi Fan: Kimyo Azot gruppasi elementlari Azot va fosfor V A gruppachaning birinchi elementi bo'lib, ko'p o'rganilgan metallmaslar qatoriga kiradi. (1s22s22p3). Tabiatda uchrashi. Azot erkin holatda havoning 78.2 % (4 ∙ 1015t) ini tashkil qilib, yer sharidagi 0,01 og' qism miqdori birikmalar minerallar (neft 1,5 % toshko'mir 2,5% og' qism) tarkibida va tirik organimzlarda uchraydi. Olinishi. Labaratoriyada azot ammoniy netratni qizdirib olinadi, reaksiya ikki bosqichda boradi. NH4Cl(kons) + NaNO2(kons) NH4NO2 + NaCl NH4 NO2N2 + 2H2O Shuningdek, Br2 ta'sirida ammiakni oksidlab olinadi. 2NH3 + 3Br2 → 6HBr + N2 Juda toza azot olish uchun natriy azitni termik parchalash usulidan foydalaniladi. 2NaN32Na + 3N2 Sanoatda azot suyultirilgan havoni rektifikatsiyalash yo'li bilan olinadi. Fizikaviy hossalari. Azot (N2) rangsiz hidsiz mazasiz gaz. Havodan ozgina yengil (28y.b) yonmaydi yonishga yordam bermaydi. Suvda juda oz eriydi. (1l suvda 15l azot eriydi). Temperature pasayishi bilan eruvchanligi ortdadi. Kimyoviy xossalari. Azot molekulasi N2 da azot atomlari orasida uchlamchi bog' NN (r NN = 0.1055 nm) bo'lib ulardan bittasi sigma - va ikkitasi - bog'lardir. Shuning uchun ham azot molekulasi juda barqaror va yuqori temperaturada atomlarga ajraladi. N2 → 2N + H298; H = 945 kJ, K298 = 10-12 Hatto 300o C temperaturada azot molekulalarining dissotsiyalanishi 0.1 % ni tashkil etadi. Erkin holatdagi azot faqat litiy metali bilan bevosita birikib: 6Li + N2 → 2Li3N litiy nitritni hosil qiladi. Bunday natritlar (Na3N, K3N, Mg3 N2, Ca3 N2, AlN) tegishli metallarni azot atmosferasida qizdirish bilan hosil qiladi. Bu reaksiyalarda azot oksidlanuvchi hossalarni namoyon qiladi. Ularda N-3 holida bo'ladi. Azotning vodorodli birikmalari. Azot vodorot bilan NH3 - amiak, N2H4 - gidrazil, N2H2 - dimit birikmalarni hosil qiladi. Bulardan ko'p o'rganiladigan amiakdir. Amiakning olinishi. Labaratoriya sharoitida amoniy tuzlariga ishqorlar tasir ettirib olinadi. NH4Cl + NaOH = NaCl + NH3 + H2O 2NH4Cl + Ca(OH)2 = CaCl2 + 2NH3 + 2H2O Sanoatda amiak havodan ajratib olingan azot va vodorod gazi aralashmasining yuqori 200 - 100 atom bosim, 500 - 550 o C temperaturada Fe + Al2O3 katalizatori ishtirokidagi reaksiyasi natijasi olinadi. NH3, N2, H2 Havoni fraksiyalab olingan N2 N2 va H2 kattalik Ammiakning aralashmasi reaksiya suyultirish suvning hosil qilinadi kamerasi (NH3) elektrolizi yoki 200-100 to = 500oC suyuq konversiya atm. Bosim N2 + 3H2 2NH3 usullari bilan olingan H2 reaksiyaga kirishmay qolgan N2 va H2 aralashmasi N2 + 3H2 2NH3 - ∆H; ∆H = -92,6 kJmol Bu qaytar jarayon bo'lgani uchun reaksiya davomida muvozanat yuzaga ...