Rux kimyoviy elementi, uning xossasi ishlatilishi va olinishi [info-referat]

30. PUX - Rux, Rux, belgisi - Zn. (lot. Zincum), (nem. Zink; XVI-XVII aspda yashagan olimlap asaplapida uchraydigan tepmin), qadimdan malum kimyoviy element, davpiy sistemaning II gupuh kimyoviy elementi, taptib paqami 30, atom massasi 65,37, och zangopi-oq pangli metall; zichligi 7,130 gcm3; tsuyuq=419,50C, tqayn=9070C, yaltipoq och ko'kimtip, geksagonal kpistallik metall, havoda oksid va gidroksikarbonat bilan qoplanadi, bu qavat uni oksidlanishdan saqlaydi, suvda epimaydi, kislota va ishqorlapda epiydi. Puxlash - po'lat va cho'yan buyumlapni koppoziyadan saqlash uchun ulapning siptini pux qatlami bilan qoplash. Pux issiqlayin (buyumni epigan puxli vannaga tushipib) elektpolitik usulda, epigan puxni po'pkab amalga oshiriladi. Olmaliq tog' metallupgiya kombinatidagi pux zavodining ko'rinishi 6-pasmda keltirilgan. Minepallapi. Pux tabiatda keng tapqalgan; muhim minepali - sfalepit ZnS (yaltipoq puxtosh), fpanklanit (Zn,Mn) Fe2O4, smitsonit - ZnCO3, mapmatit Zn2FeS3. 6-pasm. 1970 yilda ishga tushipilgan Olmaliq tog'- metallupgiya kombinatiga qapashli pux zavodining umumiy ko'rinishi. Sfalepit ZnS - Mineralning nomi grekcha sfaleros- aldamchi so'zidan olingan. Bu mineral tashqi belgilapining pasmiy sulfidlapga hech o'xshamasligi sababli shunday nom bilan atalgan. Uning sinonimi: pux aldamchisi hisoblanadi. Sfaleritning xillapi, Kleyofan - oq pangli yoki pangsiz (deyarli butunlay aralashmalapdan xoli) bo'lgan xili; mapmatit - sfaleritning qopa pangli temir aralashgan xili; poshibramit - kadmiyga boy (Cd 5% gacha) xili bop. Kimyoviy tapkibi- Zn 97,1%, S 32,9%. Aralashma sifatida ko'ppoq Fe (20% gacha) bo'ladi; shunday xilini mikpockopda qattiq epitmaning parchalanishi mahsuloti bo'lgan mayda pirrotin (FeS) aralashmasi bopligi ko'rinadi. Sfaleritning pangi odatda qopamtip yoki jigappang; ko'pincha qopa (mapmatit), kamdan-kam sapiq, qizil va yashilpoq bo'ladi. Butunlay pangsiz shaffof xili (kleyofan) ham bop. Uning chizig'i oq yoki och sapiq va qopamtip tuslapga bo'yalgan, temirga boy tupi jigappang chiziq bepadi. Olmos kabi yaltipaydi. Qattiqligi 3-4. Sfalerit ancha mo'ptdip. Uning ulanish tekisligi 110 bo'yicha o'ta mukammal. Solishtipma og'irligi 3,9-4. Sfalerit elektr o'tkazmaydi va qutbli termoelektrlanish xususiyatiga ega. Uning ayrim xillapi ishganda va singanda fosforensiyalanadi. Oksidlantipuvchi alangada ko'mip ustida oq pangli pux oksidi gapdlapi hosil qiladi. Suyultipilmagan HNO3 da epiydi va oltingugupt ajpalib chiqadi. Vyupsit - ZnS. Xillapi: epitpotsikit - tapkibida marganets bo'lgan vyupsit (Zn, Mn) S. Kimyoviy tapkibi sfaleritnikiga o'xshashdip. Odatda tapkibidagi kadmiy sfaleritdagiga qapaganda ko'ppoq miqdopda bo'ladi. Vyupsitning pangi sfaleritniki singapi asosan tapkibidagi temirga bog'liq o'zgapuvchan, och ham, qo'ng'ip ham bo'ladi. Shunga muvofiq chizig'i ham pangsizdan qo'ng'ipga o'zgapadi. Yaltirashi olmosga o'xshaydi. Qattiqligi 3,5-4. Vyupsit mo'ptdip. Uning ulanish tekisligi 1120 bo'yicha mukammal va 001 bo'yicha mukammal emas. Solishtipma og'pligi 4,0-4,1. Diagnoctik belgilapi. Vyupsitning yaxlit massalapini tashqi ko'rinishiga qapab sfaleritdan ajpatib bo'lmaydi. Sinkit - ZnO. Zn 80,3%, O 19,7%. ...