To'yinmagan uglevodorodlar, tuzilishi va kimyoviy xossalari [info-referat]

To'yinmagan uglevodorodlar. To'yinmagan uglevodorodlar to'yingan uglevodorodlardan tuzilishi va kimyoviy xossalari bilan farq qiladimi? Etilen Asetilen Ularning gomologik qatori. Nomlanishi. To'yinmagan uglevodorodlarning xossalari. Markovnikov qoidasi. Alkenlar olefinlar, etilen qatori uglevodorodlarlari deb ham ataladi va ular CnH2n umumiy formulaga ega bo'lgan gomologik atorni tashkil qiladi. Alkinlarni asetilen qatori uglevodorodlarlari deb ham ataladi va ular CnH2n-2 umumiy formulaga ega bo'lgan gomologik qatorni tashkil qiladi. Elektron tuzilishi. [eten-(etilen) va etin-(asetilen) misolida]. Kuchli qizdirilgan alkanlar vodorod atomlarini ajratib, to'yinmagan uglevodorodlarga aylanadi. H H H H | | | | H - C - C - H → H - C = C - H + H2 | | H H Bunda etandagi uglerod atomlari orasidagi masofa 0,154 nm dab etilendan 0,133 nm gacha kamayadi. Bog'lar orasidagi burchak ham tegishli tarzda 109°28' dan 120° gacha o'zgaradi. Modda tuzilishining zamonaviy mazariyalari bu hodisani quyidagicha izohlaydi. Etilenning vodorod atomlari ajralib ketgan uglerod atomlariga tegishli ikki p-elektronlari π-bog' hosil qiladi. Shunday qilib, etilendagi uglerod atomlari bitta σ-bog' va bitta π-bog'dan iborat qoshbog' bilan birikkan. Burchakning 120° ga o'zgarishi sp2-gibridlanish natijasida ro'y beradi. Etandan farqli ravishda etilenda bitta s-orbital va ikkita p-orbital (px va py) gibridlanadi. π-bog' hosil qiluvchi va σ-bog'lar tekisligida minimal energiya zichligiga ega uchinchi pz-orbital gibridlanishda ishtirok etmaydi. Natijada, etilendagi har uglerod atomida bir-biriga nisbatan bir tekislikda 120° burchak ostida joylashgan, uchtadan sp2-gibridlangan orbital hosil bo'ladi. Gibridlangan orbitallar uglerod orasida bitta σ-bog' va vodorodlarning s-orbitallari bilan ikkita σ-bog' hosil qiladi. Shuning uchun etilendagi oltita atomning σ-bog'lari bir tekislikda, π-bog' esa shu tekislikka perpendikulyar tekislikda joylashadi. π-bog' bunday holatda etilen molekulasini barqarorlashtiradi va qo'shbog'li molekulalarda bu bog' atrofida erkin aylanish mavjud bo'lmaydi. Shuning uchun, qo'shbog'li birikmalarda geometrik stereoizomeriya kuzatiladi. Etidendagi uglerod atomlari orasida bog' etandagidan ancha qisqa bo'ladi. H - C = C - H (0,120 nm). Bog'lar orasidagi burchak 180° ga teng va molekula chiziqli tuzilishga ega. Etidendagi uglerod atomlari yaqinlashishi shu uglerod atomlarining ikki py-elektronlaridan ikkita π-bog' hosil bo'lishi bilan izohlanadi. Etidendagi uchbog' bitta σ-bog' va ikkita perpendikulyar π-bog' dan iborat. Burchakning 180° ga teng bo'lishi esa sp-gibridlanish natijasidir. Etendan farqli ravishda etinda bitta s-orbital va bitta p-orbital gibridlanadi. Natijada etindagi har bir uglerod atomlari bittadan sp-gibrid orbitaliga ega bo'ladi. Ular uglerodlararo bitta σ-bog' va vodorodning s-orbitali bilan yana bitta σ-bog' hosil qilishida ishtirok etadi. Etin molekulasi beshta bog'ga: uchta σ-bog' va ikkita π-bog'ga ega. Izomeriya. Alkenlarda butendan boshlab, strukturaviy izomeriya va geometrik stereoizomeriya, alkinlarda esa faqatstrukturaviy izomeriya (butindan boshlab) kuzatiladi. Alkenlarni nomlashda tegishli alkan nomli ...