O'rta Osiyo va Yaqin Sharq matematikasi

o'rta osiyo va yaqin sharq matematikasi Reja: O'rta Osiyo va yaqin sharq matematikasi. Bog'dod Donishmandlik o'yining roli. Manfiy sonlarni kiritilishi va chiziqli tenglamalar sistemasini yechish. Elementar matematika asari. XII asrga kelib, o'rta osiyo va yaqin sharqda yashagan kabilalarning o'zaro urishlari butun regionni xonavayron kildi, halkni kirg'in kildi. Ana shunday bir paytda Islom dinining asoschisi Muhammad siyosiy-diniy dushmanlari ustida xijozda g'alaba kozongach,uning xalifalari Islom dinini tarkatish nikobi ostida muqaddas urish elon kildilar.Natijada hukumron din sifatida Islom dini, davlat tili sifatida arab tili urnatiladi . xo'jalik va siyosiy hayotda ruy bergan bu o'zgarishlar matematikani rivojlanishi uchun kulay sharoitlar yaratdi. Chunki ulkan davlatni boshqarish , irrigatsiya va qurilish inshoatlarini ko'rish , savdo-sotik va hunarmanchilikni rivojlanishi , davlatlar orasidagi munosabatlarni yulga kuyish birinchi navbatda tabiyot fanlariga alohida etiborini kuchaytiradi. Natijada matematika,geografiya, astroniya, arxitektura jadal suratlar bilan rivojlandi. sharq xukmdorlari fanni o'z karamog'lariga (pokroviteolstva ) oldilar. Davlatni boshqarish apparatida maxsus hak tulanadigin olimlar ishlay boshladilar. Ular uchun observatoriylar kurila boshladi , kadimiy kitoblar yirab tiliga tarjima kilindi va maxsus kutubxonalar kiroatxonalar bilan birga tashkil kilina bordi. Bunday markazlardan eng kattasi Bog'dodda (641 y poytaxt ) vujudga keldi. Bu yerda tuplangan milliy asarlar (ularining meroslari , Gretsiyada Hindiston va Xitoyda )uzlashtirildi. o'rta asrda yashagan mashxur matematik,astranom tabiatshunos va faylasuflardan ; Muhammad ibn Muso al Xorazmiy (780 -847), Abul Abbos farg'oniy (990), Xosib al Karxiy (1025),Abu Rayxon Beruniy 973-1048), Abu Ali ibn Sino (880-1037), an-Nasaviy (1030y), Umar Xayyom (1408-1122). Nasriddn at-tusiy (1201-1274) , Giyosiddin Jamshid al Koshi (1442y) va boshqalar . Abu Abdullo Muhammad ibn Muso al Xorazmiy al Mag'jusiy (780-874). Dastlabki ma'lumotni vatanida oladi. IX asr boshida al ( Mavrda ) Mamun al- Rashid saroyida xizmat qiladi va uning buyrugiga ko'ra Hindiston g'arbila safarga boradi va ularning matematikasi bilan tanishadi. buning natijasida u hind sonlari haqida traktatini yozadi. Bu ekspeditsiyaning hisob al-Xind fan tarixidagi roli juda katta bo'lib ,butun dunyoga arab rakamlari deb atalgan hind rakamlarining va unlik pozitsion hisob sistemasining tarqalishiga sabab bo'ladi . 813 yili al- Mamun Bog'dodda halifalikka utiradi va tez orada Donishmandlik uyi asosida tashkil etilgan astronomik observatoriyaga boshchilik kildi. Bu yerda butun sharqdan tuplagan kupdan -ko'p olimlar xizmat kiladilar. Xorazmiy asarlarining umumiy soni malum emas ,lekin bizgacha etib kelganlar, al-Mamun davrida (813-833) fihisob al jabr va al mukabola , hisob al -Xind , Astranomik jadval al -Mug'tasim davrida (842-847) Suratul arz al -Vosik davrida (842-847) yaxudiylar kalendari asarlaridir. Xorazmiy arifmetik ryulasida kirish kismida hind hisobi haqida ...