Referat yozish tartibi

Referat – bu ma’lum mavzu bo’yicha qisqa ilmiy ish. Unda muallif o’z fikrlarini dalillar bilan mustahkamlaydi, mavzuni chuqur tahlil qiladi. Referat yozish oddiy insho yozishdan biroz farq qiladi, chunki unda rasmiy uslubga rioya qilish, aniq ma’lumotlarni keltirish va mavzuni izchil ochib berish talab etiladi.

1. Referat yozishda nimaga e’tibor berish kerak?

Referat yozish jarayonida quyidagi asosiy jihatlarga alohida e’tibor qaratish lozim:

• Mavzu tanlash – referat dolzarb mavzuni yoritishi kerak.
• Reja tuzish – har bir qismning aniq mazmuni bo’lishi zarur.
• Manbalar yig’ish – ilmiy kitoblar, maqolalar va ishonchli internet resurslaridan foydalanish lozim.
• Yozish uslubi – rasmiy-ilmiy uslubga amal qilish, og’zaki nutqqa xos so’zlardan qochish kerak.
• Imlo va grammatik xatolarsiz yozish – referat toza va aniq bo’lishi lozim.

Bu jihatlar bajarilmasa, referat sifatsiz chiqishi mumkin. Shu sababli har bir bosqichga e’tibor berish lozim.

2. Referatning asosiy tuzilishi

Har qanday referat aniq tuzilishga ega bo’lishi kerak. Odatda, quyidagi qismlardan iborat bo’ladi:

1. Muqova sahifasi
   Muqova sahifasida quyidagi ma’lumotlar bo’lishi lozim:

• Ta’lim muassasasi nomi
• Fan nomi
• Mavzu nomi
• Talabaning ismi
• O’qituvchining ismi
• Yozilgan yil

2. Kirish
   Kirish qismida referatning umumiy mazmuni bayon qilinadi. U quyidagilardan iborat bo’lishi mumkin:

• Mavzuning dolzarbligi
• Maqsad va vazifalar
• Tadqiqot usullari

3. Asosiy qism
   Bu qism referatning eng katta va muhim qismi hisoblanadi. Unda:

• Mavzu to’liq yoritiladi
• Dalillar keltiriladi
• Ilmiy ma’lumotlar beriladi
• Tahlil va xulosalar chiqariladi

Har bir bo’lim mantiqan bog’langan bo’lishi kerak. Kerakli joylarda misollar va statistik ma’lumotlar qo’shish tavsiya etiladi.

4. Xulosa
   Xulosa qisqa va lo’nda bo’lishi lozim. Unda quyidagilar keltiriladi:

• Referatda yoritilgan asosiy fikrlar
• Olingan natijalar
• Muallifning shaxsiy xulosalari

5. Foydalanilgan adabiyotlar
   Referatda ishlatilgan barcha manbalar to’liq ko’rsatilishi lozim. Adabiyotlar alifbo tartibida yoziladi.
6. Referat yozishda keng tarqalgan xatolar

Ko’pchilik referat yozishda quyidagi xatolarga yo’l qo’yadi:

• Mavzuni to’liq ochib bermaslik
• Ko’p nusxa ko’chirish (plagiat)
• Manbalar keltirmaslik
• Haddan tashqari murakkab gaplardan foydalanish
• Imlo va tinish belgilariga e’tibor bermaslik

Bunday xatolar oldini olish uchun referatni yozib bo’lgandan so’ng uni qayta o’qib chiqish va tekshirish kerak.

4. Referat yozish bo’yicha tavsiyalar

• Matnni sodda va aniq yozing. Juda uzun va chalkash gaplardan qochish kerak.
• Mantiqiy ketma-ketlikni saqlang. Har bir bo’lim bir-biriga bog’liq bo’lishi lozim.
• Ilmiy tilga rioya qiling. Referatda muloqotga xos so’z va iboralardan foydalanmaslik lozim.
• Manbalarni to’g’ri keltiring. Har qanday ma’lumot ishonchli manbaga asoslangan bo’lishi kerak.
• O’qituvchi talablariga rioya qiling. Har bir ta’lim muassasasida referat uchun o’z talab va formatlari bo’lishi mumkin.

Xulosa

Referat yozish oson emas, lekin unga to’g’ri yondashilsa, sifatli ilmiy ish tayyorlash mumkin. Eng muhimi – mavzuni chuqur o’rganish, aniq rejaga rioya qilish va rasmiy uslubni saqlash. Agar barcha qoidalarga amal qilinsa, yaxshi natijaga erishish mumkin.